اگر به کارهای هنری علاقه دارید و به دنبال خلق آثار منحصر به فرد هستید، چاپ دستی می تواند انتخابی جذاب برای شما باشد.
در این مقاله قصد داریم با معرفی ابزارها و تکنیک های چاپ دستی شما را برای کسب تجربه ای متفاوت در دنیای هنر آماده کنیم.
چاپ دستی چیست؟
چاپ دستی روشی سنتی برای انتقال طرح روی سطوح مختلف می باشد که بر خلاف چاپ دیجیتال تمام مراحل آن کاملا دستی بوده و در نهایت طرحی منحصر به فرد ایجاد خواهد شد. به همین دلیل چاپ دستی از ارزش هنری بالایی برخوردار است. اگر قصد دارید آثاری خاص برای فروش یا دکوراسیون خلق کنید حتما تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
ابزارهای لازم برای چاپ دستی
قبل از معرفی انواع تکنیک های چاپ دستی لازم است ابتدا ابزارهای پایه را بشناسید.
۱. سطح چاپ
سطح چاپ جایی است که طرح مورد نظر شما روی آن حکاکی و ایجاد می شود. این سطح می تواند چوب، چرم یا لینولئوم باشد.
۲. ابزار حکاکی
برای حکاکی روی سطح چاپ، به ابزارهای مخصوص مانند مغار نیاز دارید. مغار دارای دسته پلاستیکی یا چوبی و سری فلزی به شکل های مختلف است که برای کنده کاری روی چوب و چرم و لینولئوم کاربرد دارد.
۳.رنگ چاپ
رنگ های مخصوص چاپ به صورت رنگ های پایه آب و رنگ های روغنی در دسترس هستند.
رنگ های پایه آب به دلیل سرعت بالای خشک شدن، نیاز به سرعت عمل بیشتری دارند. مزیت رنگ های پایه آب سهولت در فرآیند تمیزکاری بعد از پایان مراحل چاپ می باشد.
با در نظر گرفتن این دو نکته نسبت به انتخاب رنگ مورد نظر خود برای چاپ دستی اقدام نمایید.
۴. غلطک
این ابزار در نوع لاستیکی و ابری برای چاپ دستی موجود هستند. نوع لاستیکی برای پخش کردن یکنواخت رنگ روی سطح چاپ در چاپ برجسته و نوع ابری برای انتقال طرح در چاپ استنسیل کاربرد دارد.
۵. دستگاه پرس یا قاشق یا دستکش مخصوص
از این ابزارهای برای ایجاد فشار یکنواخت و انتقال طرح از سطح چاپ روی سطح مورد نظر استفاده می شود.
۶. چهارچوب سیلک اسکرین
این ابزار از دو قسمت قاب (چوبی، فلزی یا پلاستیکی ) و توری تشکیل شده، به صورتی که توری داخل قاب فیکس شده و برای انتقال رنگ روی سطح پارچه در تکنیک سیلک اسکرین کاربرد دارد.
۷. تامپون ابری
این ابزار برای انتقال طرح روی سطح مورد نظر در چاپ استنسیل کاربرد دارد.
۸. قلموی استنسیل
موهای این نوع قلمو به شکل استوانه می باشد که برای انتقال طرح در چاپ استنسیل کاربرد دارد.
۹. اسکوییجی
ابزاری شبیه لیسه دارای دسته چوبی یا پلاستیکی و تیغه لاستیکی است که در تکنیک سیلک اسکرین برای پخش یکنواخت رنگ چاپ مورد استفاده قرار می گیرد.
۱۰. تیان چپقی
از این ابزار برای انتقال موم روی پارچه در تکنیک چاپ باتیک استفاده می شود.
تکنیک های چاپ دستی
۱. چاپ برجسته
در این تکنیک ابتدا طرح مورد نظر روی سطح چاپ با استفاده از ابزار مغار حکاکی شده سپس رنگ چاپ را با استفاده از غلطک روی سطح چاپ به صورت یکنواخت پخش می کنیم.
سپس پارچه یا کاغذ یا هر جسم دیگری که میخواهیم روی آن چاپ انجام دهیم را روی سطح صاف و محکم قرار داده و طرح را با فشار روی آن منتقل میکنیم.
۲. چاپ سیلک
در این تکنیک از چهارچوب سیلک اسکرین برای انتقال رنگ روی پارچه استفاده می شود. به این صورت که ابتدا طرح مورد نظر روی توری قرار میدهیم و قسمت هایی از توری که نباید رنگ از آن عبور کند با ماده ای مقاوم می پوشانیم. سپس توری را روی پارچه قرار می دهیم و با استفاده از ابزار اسکوییجی رنگ را به صورت یکنواخت روی توری میکشیم.
به این ترتیب رنگ از قسمت های باز توری عبور کرده و به سطح زیرین منتقل می شود.
۳. چاپ استنسیل
در این تکنیک از شابلون های استنسیل برای انتقال طرح استفاده می شود.
شابلون استنسیل را هم به صورت از پیش آماده می توانید خریداری کنید و هم میتوانید با استفاده از مقوای ضخیم و یا طلق طرح اختصاصی خود را بسازید.
در این تکنیک برای انتقال رنگ می توانید از تامپون یا غلطک ابری یا قلموی استنسیل استفاده نمایید.
به این صورت که شابلون را روی سطح مورد نظر فیکس میکنیم و سپس با استفاده از تامپون، غلطک ابری یا قلموی استنسیل رنگ را با دقت روی سطح انتقال می دهیم.
4. چاپ باتیک
این تکنیک از روش های سنتی چاپ دستی است که در آن از موم یا وکس برای ایجاد طرح های متنوع روی پارچه استفاده می شود.
به این صورت که ابتدا طرح مورد نظر خود را روی پارچه کشیده و سپس با استفاده از قلمو یا تیان چپقی قسمت هایی که نباید رنگ بگیرد را با موم ذوب شده می‌پوشانیم.
پس از خشک شدن موم، پارچه را داخل رنگ مورد نظر فرو برده و حدود پانزده دقیقه زمان میدهیم تا رنگ به بافت پارچه نفوذ کند. رنگ به بخش هایی از پارچه که با موم پوشانده شده نفوذ نمی‌کند.
پس از پایان مراحل رنگ آمیزی و فیکس کردن رنگ روی پارچه برای جداسازی موم از سطح پارچه، از حرارت اتو یا قرار دادن در آب در حال جوش استفاده میکنیم.
توجه کنید که اتو را به صورت مستقیم روی پارچه نمی‌کشیم.
بهترین ابزار چاپ را از وبسایت پاسارگاد آرت تهیه نمایید.
